Kazus karny III
Poniższy rekurs koncentruje sięna pozbawieniu prawa cudzoziemca
do obrońcy.
Rezultat – uchylenie wyroku do ponownego rozpoznania.
Sygna.akt ....
Adwokat M.Przebindowski,
obrońca D.Bakuniana
APELACJA
obrońcy oskarżonego od wyroku z dnia ...
Sądu Rejonowego w X,
doręczonego oskarżonemu w dniu ...
I. Zaskarżam wyżej oznaczony judykat w całości.
II. Zarzuty odwoławcze
- obraza przepisów postępowania mająca wpływ na treść orzeczenia tj.:
- art. 387 par. 2 kpk
polegająca na
uwzględnienie wniosku oskarżonego o wydanie wyroku skazującego,
gdy okoliczności popełnienia przestępstwa budzą wątpliwości,
a cele postępowania mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości
nie zostały osiągnięte;
- art. 174 kpk
polegająca na
zastąpieniu dowodu z zeznań świadka
treścią pisma/zapisków/notatki urzędowej -
raportu z przeprowadzonej analizy kryminalnej;
- art. 7 kpk
polegająca na
bezkrytycznym daniu wiary wyjaśnieniom oskarżonego;
- art. 79 par.2 kpk w zw. z art. 439 par.1 pkt 10 kpk
w zw. z art.42 ust.2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej
w zw. z art.6 ust.3 lit.c
Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
polegające na
uznaniu,za zbędne że oskarżony musi mieć obrońcę
ze względu na okoliczności utrudniające obronę -
pozbawieniu oskarżonego prawa do obrony we wszystkich stadiach postępowania
poprzez
nieustanowieniu dlań obrońcy z urzędu na zasadzie określonej w ustawie -
nieustanowieniu dlań obrońcy z urzędu,
pomimo że,
oskarżony nie miał wystarczających środków na pokrycie obrony;
- art. 78 par.1 kpk
polegające na
niewyznaczeniu oskarżonemu,który nie miał obrońcy z wyboru,obrońcy z urzędu,
pomimo że
dane znajdujące się w aktach sprawy wykazywały należycie,
że nie jest on w stanie ponieść kosztów obrony
bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny;
- art. 41 par.1 kpk
polegające na
nie wyłączeniu się sędziego-referenta
pomimo
istnienia okoliczności tego rodzaju,że wywołały uzasadnioną wątpliwość
co do jego bezstronności w sprawie,
wyrażającej się
orzekaniem w przedmiocie tymczasowego aresztowania;
- art. 387 par. 2 kpk
- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
który miał wpływ na treść tego orzeczenia i wyrażał się w uznaniu,
że oskarżony w dniu z 1 na 2 miesiąca roku:
- na wysokości miejscowości A powiatu X,
województwa Z,
działając wspólnie i w porozumieniu z ustalonymi osobami
dokonał przekroczenia granicy państwowej;
- w rejonie znaku granicznego nr ... na wysokości miejscowości A, powiatu X, działając wspólnie i w porozumieniu zorganizował dla czterech obywateli Nibylandii przekroczenie granicy państwowej.
- na wysokości miejscowości A powiatu X,
III. Wskazując na powyższe zarzuty wnoszę o:
uchylenie zaskarżonego rozstrzygnięcia
i przekazanie sprawy Organowi I Instancji do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Kwestionowane orzeczenie jest nietrafne.
Zgodnie z art.387 par.2 kpk
„ Sąd może uwzględnić wniosek oskarżonego o wydanie wyroku skazującego,
gdy okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości
i cele postępowania zostaną osiągnięte
mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości (...) „
Organ I Instancji wniosek o skazanie zaakceptował nieprawidłowo.
Dawida Bakuniana do drugiego z zarzutów -
przez cały czas procedowania -
się nie przyznawał.
Rodzi to dyssens oświadczenia woli oskarżonego -
sprzeczność pomiędzy treścią wniosku, a jego zawartością.
Sąd Rejonowy nie wyjednał od Dawida Bakuniana -
odnośnie drugiego z zarzutów -
nawet werbalnego przyznania jego sprawstwa.
W tym sensie okoliczności popełnienia przestępstwa budziły wątpliwości.
Tym bardziej realizacja celu postępowania nie nastąpiła.
Bezsprzecznie dyspozycja w/w normy warunku przyznania nie podaje.
Jednakże jest on warunkiem wskazanym w doktrynie.
„ (...) Należy jednak przyjąć,że wówczas,gdy oskarżony nie przyznaje się do winy
lub w ogóle nie przyznaje się do popełnienia zarzucanego mu czynu,
problematyczne byłoby przyjęcie,że okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości,
a to jest warunkiem zastosowania tej instytucji
( zob.wyr.SN z 25.11.2002r.,III KK 436/02,Lex Nr 56876 ) „
za:P.Hofmański/E.Sadzik/K.Zgryzek
w: „ Kodeks Postępowania Karnego.Komentarz „
Wydawnictwo CH Beck,Warszawa 2004r.wyd.2,t.II,str 405
„ (...) Ponadto zachowanie się oskarżonego,
który z jednej strony nie przyznawałby się do winy ( do popełnienia czynu ),
z drugiej zaś wnioskował wymierzenie mu kary
bez przeprowadzenia postępowania dowodowego musiałoby być ocenione
jako co najmniej niekonsekwentne
i powinno prowadzić do wzmocnienia czujności przez sąd (...)„
w: „ Kodeks Postępowania Karnego.Komentarz „
Wydawnictwo CH Beck,Warszawa 2004r.wyd.2,t.II,str 405
Zgodnie z art.174 kpk
„ Dowodu ( ...) z zeznań świadka
nie wolno zastępować treścią pism,zapisków lub notatek urzędowych „
Sąd Rejonowy oparł się w swych ustaleniach na niedowodzie.
Statusu dowodu raport z przeprowadzonej analizy kryminalnej ( k.69-86 )
nie posiada.Nie kwestionując jego użyteczności,
to jednak ogranicza się ona tylko do czynności operacyjnych.
Pozostaje poza zakresem rozważań apelacji dokładny status tegoż materiału -
a więc czy jest on pismem, zapiskiem lub notatką urzędową.
Jakkolwiek wiedza w nim zawarta może ulec wydobyciu,
aczkolwiek tylko w sposób procesowo dopuszczalny.
Takowym jest przesłuchanie jej autora jako świadka, względnie biegłego.
Gwoli ścisłości Prokuratura Rejonowa materiału tego -
w toku postępowania przygotowawczego -
procesowo nie wprowadziła.
W tym aspekcie autor raportu z przeprowadzonej analizy kryminalnej
przesłuchany nie został.
Analogicznie dowód z opinii biegłego -
wraz ze wskazaniem charakteru wiadomości specjalnych -
także powołany nie został.
Afirmowane uchybienie jest tym donioślejsze,
iż zawarta w raporcie z przeprowadzonej analizy kryminalnej
wiedza ma charakter specjalistyczny.
„ (...) Notatka służbowa sporządzona przez funkcjonariusza MO –
jak słusznie stwierdził Sąd Najwyższy – nie może stanowić podstawy ustalenia,
że okoliczności i fakty w niej opisane w rzeczywistości zdarzyły się (...) „
za:J.Bratoszewski/L.Gardocki/L.Gostyński/S.M.Przyjemski/R.A.Stefańśki/S.Zabłocki
w: ” Komentarz.Kodeks Postępowania Karnego „
Dom Wydawniczy ABC,Warszawa 2003r.,t.I,str 773
„ Notatki dowodowe pracowników śledczych
mogą zawierać jedynie informacje o źródłach dowodowych i okolicznościach,
które mają być przy ich pomocy udowodnione,
a nie mogą zastępować dowodów ( art.174 kpk ) „
za: wyrok SA w Krakowie z dnia 16 stycznia 2002r. - II Aka 143/01,KZS,nr 2,poz.39
w: „ Kodeks Postępowania Karnego z Orzecznictwem i Piśmiennictwem
( za lata 1998-2003 ) „
opr.R.A.Stefański,Toruń 2004r.,str.171
W zaistniałej konfiguracji dokonane ustalenia -
sprawstwa Dawida Bakuniana -
są wadliwe, a przede wszystkim przedwczesne.
Ponadto Sąd Rejonowy opierając te ustalenia
w znacznej mierze na wyjaśnieniach oskarżonego -
który do jednego z czynów konsekwentnie się nie przyznawał -
przekroczył tym zasadę swobodnej oceny dowodów.
Pozbawienie prawa do obrony stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą.
Na podstawie art.439 par.1 pkt 10 kpk
„Niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów
oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia
sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone orzeczenie, jeżeli:
oskarżony w postępowaniu sądowym
nie miał obrońcy w wypadkach określonych w art.79 par.2 kpk „
Zgodnie z art.79 par.2 kpk
„ Oskarżony musi mieć obrońcę również wtedy,
gdy sąd uzna to za niezbędne ze względu na okoliczności utrudniające obronę „.
Okoliczności utrudniające obronę istniały.
Dawid Bakunian jest cudzoziemcem, a językiem polskim nie włada; wiedzy/wykształcenia prawnego - umożliwiającego efektywnie rozeznanie się w rzeczywistości procesowej - nie posiada. W tym aspekcie konstytuowało to okoliczności utrudniające obronę.
Powyższą argumentację wspiera i to,
iż zakres działalności tłumacza jest ograniczony.
Oskarżony nie dysponował tłumaczeniami relewantnych kart akt sprawy -
w szczególności zeznań świadków -
otrzymał jedynie dokumenty odmierzające poszczególne fazy procesu.
Gwoli ścisłości nawet przebieg rozprawy -
w tym kwestionowany apelacją wniosek o wydanie wyroku skazującego -
zapoznanie się z materiałami sprawy uniemożliwił.
Sprawa od początku była złożona, a surowość -
co potwierdził wyrok -
kary realna.
Wszystko to czyniło oskarżonego bezwolnym przedmiotem procesu.
Rekapitulując sprawa –
na płaszczyźnie dowodowej -
była dla Da intelektualnie niedostępna.
W konsekwencji możliwość prowadzenia samodzielnej obrony była iluzoryczna.
Zaakcentowania wymaga i to,
że dyspozycja art.79 par.2 kpk jest nie tylko fundamentalną gwarancją rzetelnego procesu.
Stanowi ona także bezpośrednie urzeczywistnienie zasady konstytucyjnej -
art.42 ust.2 ustawy zasadniczej -
jako też zawartej art.6 ust.3 lit.c
Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Zauważyć wypada,iż orzecznictwo strasburskie -
w zakresie instytucji obrońcy obligatoryjnego -
jest wyjątkowo stabilne.
W tym zakresie poziom wymagań -
wynikający z dyspozycji art.6 ust.3 lit.c EKPCiPW -
lokuje się poniżej wymogu ustawodawcy polskiego.
„ Przy ocenie,czy dobro wymiaru sprawiedliwości wymaga pomocy adwokata,
należy wziąć pod uwagę m.in. (...)
wagę wchodzących w grę problemów dla skarżącego,
w szczególności możliwość oskarżonego bronienia się osobiście,
surowość kary i charakter postępowania „
Decyzja Ostergren i inni v.Szwecja,1.III.1991r.skarga nr 13572/88,DR 69/198
za: M. A.Nowicki w: „ Europejska Konwencja Praw Człowieka. Wybór orzecznictwa „
CH Beck,Warszawa 1999,wyd.II,str 303
„ Prawo do korzystania z pomocy obrońcy,zwłaszcza w skomplikowanym procesie karnym,
jest istotnym składnikiem rzetelnego procesu (...) „
( Decyzja X v.Austria 11.10.1979,skarga nr 8251/78,
DR 17/166; Frerot v.Francja,20.05.1996,skarga nr 24667/94,DR 85-A/103 )
za:W.Depa
w: „ Prawa oskarżonego do obrony de lege lata „ ,Kraków 2004,str 46
Orzeczenie Quaranta v.Szwajcaria,24.V.1991r.,A.205,par.32-4
za: M. A.Nowicki w: „ Europejska Konwencja Praw Człowieka. Wybór orzecznictwa „
CH Beck,Warszawa 1999,wyd.II,str 299
Orzeczenie Phan Hoang v.Francja,25.IX.1992,A.243,par.37-41
za: M. A.Nowicki w: „ Europejska Konwencja Praw Człowieka. Wybór orzecznictwa „
CH Beck,Warszawa 1999,wyd.II,str 299-300
Orzeczenie Granger v.Wielka Brytania,28.III.1990,A.174,par.44-8
za: M. A.Nowicki w: „ Europejska Konwencja Praw Człowieka. Wybór orzecznictwa „
CH Beck,Warszawa 1999,wyd.II,str 300-1
Orzeczenie Boner v.Wielka Brytania,28.X.1994r.
za: M. A.Nowicki w: „ Europejska Konwencja Praw Człowieka. Wybór orzecznictwa „
CH Beck,Warszawa 1999,wyd.II,str 301-3
Godzi się wreszcie nadmienić,że wobec charakteru sprawy
obrońca powinien zostać wyznaczony już w postępowaniu przygotowawczym.
„ (...) K.Marszał ( Proces,s.162 ),akceptując komentowany przepis trafnie zauważa,
że wobec jego nieprecyzyjnej regulacji należy przyjąć,
iż ma on zastosowanie w toku całego postępowania,
a zatem już w postępowaniu przygotowawczym (...) „
za:P.Hofmański/E.Sadzik/K.Zgryzek
w: „ Kodeks postępowania karnego „
Wydawnictwo CH Beck,wydanie II,Warszawa 2004r.,t.I,str 401
Na podstawie art.78 par.1 kpk
„ Oskarżony,który nie ma obrońcy z wyboru,może żądać,
aby mu wyznaczono obrońcę z urzędu,jeżeli w sposób należyty wykaże,
że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony
bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny „
Należy zauważyć, iż oskarżony miał świadomość własnych ułomności -
okoliczności utrudniających obronę i złożonego charakteru sprawy.
W tym ujęciu złożył on wniosek o ustanowienie dlań obrońcy z urzędu.
Pomimo tego zarządzeniem z dnia ... ( k.1149 ) został on rozpoznany negatywnie.
Sąd Rejonowy uznał bowiem, że Dawid Bakunian
nie wykazał w sposób należyty,
iż nie jest w stanie ponieść kosztów obrońcy z wyboru .
Organ I Instancji utracił z pola widzenia, iż oskarżony –
co wynikało z informacji zawartych w protokołach przesłuchania -
miał bardzo trudną sytuację finansową.
Ponadto w warunkach detencji ( deportacja ) dostępu do środków finansowych -
nawet je posiadając -
i tak by nie miał.
Tym bardziej dotyczy to cudzoziemca z odległego kraju i w Polsce niezakotwiczonego.
„ (...) W orzecznictwie strasburskim ukształtował się pogląd,
że prawo to realizowane jest prawidłowo tylko wówczas,
gdy ubogiemu oskarżonemu obrońcę nie tylko wyznaczono,
ale nadto gdy rzeczywiście rzetelnie obrońca ten reprezentuje jego interesy w toku procesu
( wyr.ETPC z 9.41984r. w sprawie Goddi v.Włochy,A tom 76,
wyr ETPC z 23.11.1984r. W sprawie Poitrimorol v.Francji,A tom 277 ) (...) „
za:P.Hofmański/E.Sadzik/K.Zgryzek
w: „ Kodeks postępowania karnego „
Wydawnictwo CH Beck,wydanie II,Warszawa 2004r.,t.I,str 394
Sędzia-referent miała ugruntowane przekonanie o winie Dawida Bakuniana.
Zgodnie z art.41 par.1 kpk
„ Sędzia ulega wyłączeniu,jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju,
że mogłaby wywoływać uzasadnioną wątpliwość
co do jego bezstronności w danej sprawie „.
Sędzia referent orzekała -
postanowieniem z dnia ... o zastosowaniu tymczasowego aresztowania,
a orzeczeniem z dnia ... o jego przedłużeniu wobec oskarżonego.
O ile rozstrzygnięcie pierwotne
może być uzasadnione wypadkiem nie cierpiącym zwłoki,
to jego dwukrotność -
w perspektywie późniejszego wyrokowania -
racjonalizacji nie znajduje.
Jednocześnie stosowanie i przedłużanie tymczasowego aresztowania
wobec współoskarżonej Wacławy Reańskiej powyższą argumentację wzmacnia.