Zatrzymanie

Zatrzymany w postępowaniu karnym

O ile świadek jest osobą, która dowiedziała się o swej roli z
wyprzedzeniem i ma czas na przemyślenie swojego podejścia do tego obowiązku, to zatrzymany już tego komfortu nie posiada. Pozbawienie wolności jest nagłe,niespodziewane i trzeba naprędce improwizować podejście do zagadnienia. Poniższy tekst tą improwizację ma ułatwić.

1.Sprawdź kto Cię zatrzymał.
Omawiane zatrzymanie policyjne – zwane równolegle detencją,pozbawieniem wolności - należy odróżnić od innych stanów, do których poniższe reguły zastosowania mieć nie będą.

2.Bądź poinformowany
Na podstawie art.244 par.2 kpk „ Zatrzymanego należy natychmiast poinformować o przyczynach zatrzymania i o przysługujących mu prawach,w tym o prawie do skorzystania z pomocy adwokata (…) „

Jakkolwiek ustawa deklaruje natychmiast , to w praktyce pomiędzy zatrzymaniem,a ową informacją może minąć czas. Zwłaszcza,gdy popyt zatrzymanych,przewyższa podaż funkcjonariuszy.

Organ ma dwa obowiązki informacyjne wobec Ciebie - podać: - przyczyny zatrzymania – czyli z jakiego powodu/dlaczego/jakie naruszenie prawa stanowi przyczynek interwencji, - przysługujące Ci prawa ( o tym szerzej dalej ).

3.Rozważ przysługujące prawa.
W/w obowiązek informacyjny ( prawa ) wobec detencjowanego obejmuje prawo do:
- skorzystania z pomocy adwokata
- złożenia zażalenia na zatrzymanie do sądu
- otrzymania protokołu zatrzymania
- zawiadomienia osoby najbliższej
Zostaną one omówione w dalszej części tekstu.

4.Nie oświadczaj się
Na podstawie art.244 par.2 kpk „ Zatrzymanego należy (...) wysłuchać (...)„ Opcją oferowaną w/w przepisem jest złożenie przez Ciebie oświadczenia ( nie mylić z zeznaniami,bo te składa świadek, ani z wyjaśnieniami,bo te składa podejrzany/oskarżony/skazany ).

Składanie oświadczeń – czyli tłumaczenie jaki był Twym zdaniem przebieg zdarzenia,co tu robisz etc - jest złym rozwiązaniem.

Ilustrując to przykładem – można twierdzić,iż każdemu przysługuje prawo wypić dziennie dwa litry wódki. Tylko po co z tego prawa korzystać ?

Cokolwiek bowiem powiesz,może to być użyte przeciw Tobie - a dowodem zapis w protokole oraz ewentualne przesłuchanie policjanta. Nie licz także na cud, iż po oświadczeniu się funkcjonariusz dozna iluminacji i Cię puści.

Także tłumaczenia w rodzaju prawda się obroni , nie mam nic do ukrycia bywają nader często epitafium wyroków skazujących.

Nawet gdy policjant jest naddociekliwy, czy w jakikolwiek sposób próbuje wygenerować Twe stanowiska, deklarowanie się jest niewskazane.

Obowiązek oświadczeń nie istnieje, a z milczenia nie można wywodzić okoliczności obciążających,ani karać. Do wypowiedzenia się będzie jeszcze wiele okazji i lepsze audytorium. A Ty przygotowany.Teraz nie jesteś.

5.Pilnuj protokołu
Zgodnie z art.244 par.3 kpk „ Z zatrzymania sporządza się protokół (...) „ Przepis nie reguluje kiedy ma to być uczynione. Stąd pomiędzy zatrzymaniem,a sporządzeniem może upłynąć czas.

Protokół to jedna,dwustronna kartka papieru ( wzór obok ).

Ów dokument powinien – zgodnie z w/w przepisem – zawierać: „ (…) imię,nazwisko i funkcję dokonującego tej czynności, [ mł.aspirant Jan Sprytula ] imię i nazwisko osoby zatrzymanej [ Andrzej Cwaniacki ], .a w razie niemożności ustalenia tożsamości – jej rysopis [ wysoki blondyn
o niebieskich oczach,ubrany w dżinsy, tatuaż z Misiem Uszatkiem na prawym policzku ] , oraz dzień,godzinę,miejsce i przyczynę zatrzymania
[ 27 sierpnia 2012r..godzina 12:12,rozdawał ulotki ] z podaniem o jakie
przestępstwo się ją podejrzewa [ przestępstwo nawoływania do nienawiści do
Kananejczyków ].

Dalszym elementem protokołu jest: „ (…) zaznaczyć udzielenie mu informacji
o przysługujących prawach (…) Prawa te enumeruje pkt 3.

Na koniec zostaniesz poproszony o podpisanie tego dokumentu. Nie jest to obowiązek,
a odmowa nie rodzi żadnych konsekwencji. Natomiast cokolwiek podpiszesz,
najpierw uważnie sprawdź.

W tym aspekcie sprawdź,czy zapisano to co podałeś policjantowi. W razie jakichkolwiek
nieścisłości,zażądaj korekty. Nader doniosła jest zwłaszcza godzina,co do
minuty zatrzymania, i to ona powinna figurować,a nie moment sporządzenia.

W razie różnicy zdań zażądaj wprowadzenia Twojej wersji, przynajmniej jako alternatywnej,
informując,że w przeciwnym wypadku odmówisz podpisania. O innych elementach protokołu
dalej.

6.Skorzystaj z pomocy adwokata
Wedle art.245 par.1 kpk „ Zatrzymanemu na jego żądanie należy niezwłocznie
umożliwić nawiązanie w dostępnej formie kontaktu z adwokatem, a także bezpośrednia
z nim rozmowę.;zatrzymujący może zastrzec,że będzie przy niej obecny „

O tym prawie organ ma obowiązek Cię poinformować, Szczęśliwie przysługuje ono
detencjowanemu,nawet gdyby go nie poinformowano. Należy zaznaczyć,iż adwokat
nie przysługuje każdemu,ale tylko temu,który tego zażąda. Stąd chęć kontaktu z adwokatem,
musi być inicjatywą zatrzymanego i tylko jego.

Absolutnie zaznacz w protokole zatrzymania,że chcesz z tego prawa skorzystać.

Przepis deklaruje niezwłoczność kontaktu, tyle że w realiach sprawy może upłynąć
sporo czasu. Jeśli zaś detencja została dokonana poza godzinami pracy ( np. w nocy )
to następuje naturalne wydłużenie tego okresu.

Nawiązanie w dostępnej formie kontaktu z adwokatem . W tym wypadku chodzi
o zasygnalizowanie adwokatowi w telegraficznym skrócie,kim jesteś,gdzie jesteś i jakiej
pomocy oczekujesz. Można to porównać do zamówienia karetki, gdzie dyżurny leczyć
pacjenta nie będzie,a tylko odbierze dane,gdzie karetkę skierować. A owa
dostępna forma to nawet telefon.

Bezpośrednia rozmowa,a więc rozmowa vis a vis ( osobista ), jest czym innym i niezależnym
niż w/w kontakt . Teoretycznie powinna polegać na szczerej i otwartej wymianie zdań,
na przedstawieniu prawnikowi zagadnienia,jakie przywiodło do spotkania, tak jak
choroba przywiodła pacjenta do szpitala. No ale....jest tutaj zgrzyt.

zatrzymujący może zastrzec,że będzie przy niej obecny Ta obecność funkcjonariusza to zło konieczne,na które nic się nie poradzi. Stąd odbywając rozmowę zachowuj się powściągliwie,ogranicz się do ogólników. Przysłuchujący się rozmowie – w ramach nadgorliwości zawodowej - może wykorzystać informacje,docierając do dowodów. W tym ujęciu raczej odpowiadaj na pytania adwokata,niż opowiadaj sam. A gdyby odpowiedź była – z uwagi na obecność policjanta – niepotrzebna, to zasygnalizuj to swemu reprezentantowi.

7.Bądź asertywny
Organ ma obowiązek umożliwić Ci kontakt z adwokatem ale to zatrzymany powinien go wskazać. Idealną jest sytuacja w której znasz adwokata i pamiętasz jego telefon.

Co jednak zrobić gdy nie znasz nikogo ? Zażądaj książki telefonicznej,albo podobnego opracowania. Okręgowe rady adwokackie publikują spisy adwokatów ( broszury ) które niejednokrotnie docierają na komendy/komisariat. Innym rozwiązaniem jest umożliwienie Ci w obecności funkcjonariusza, wyszukanie takich spisów – zwłaszcza prowadzonych przez palestrę - w sieci.

Pomocnym mogą być także dyżury adwokackie w trybie przyspieszonym. Co prawda tryb przyspieszony generalnie umarł,ale dyżurni adwokaci są nadal wyznaczani. Nawet jeśli funkcjonariusz nie wie kto pełni ten dyżur w danym momencie, to może powziąć tą wiadomość z prokuratury,sądu,czy z okręgowej rady adwokackiej. Gdyby i to nie dało rezultatu – niekonwencjonalnie - poproś policjanta,aby Ci kogoś wskazał. Na co dzień mają oni kontakt z prawnikami i rozeznanie co do właściwej osoby.

A co gdy dostęp jest utrudniany ? Odmów podpisania protokołu zatrzymania, względnie zawrzyj w nim oświadczenie odmówiono kontaktu z adwokatem . Aż tyle i tylko tyle.

8.Zażal zatrzymanie do Sądu Rejonowego
O tym prawie powinieneś zostać poinformowany - stosowna adnotacja zawarta jest w protokole zatrzymania. Rzeczony dokument jest formularzem,w który wpisuje się zmienne dane. Zmienne,natomiast pouczenie o zażaleniu jest elementem stałym.

Zażalenie można złożyć natychmiast – do protokołu zatrzymania - względnie później w terminie do 7 dni. Nawet jeśli oświadczysz,że nie składasz
zażalenia, to zawsze zdanie można zmienić. Inaczej ujmując,rezygnując pierwotnie z zażalenia, nie rezygnujesz zeń dożywotnio.

Na wniesienie zażalenia do Sądu Rejonowego masz do 7 dni, przy czym dzień detencji to dzień zero. ( np. zatrzymano we wtorek, to wtorek za tydzień jest ostatnim dniem na zażalenie ).

Dlatego z opisywanego prawa lepiej korzystać - im prędzej to nastąpi,tym szybciej i więcej osób dowie się o Twej sytuacji.

Wystarczy,że w protokole zatrzymania, względnie innym piśmie użyta zostanie formuła w rodzaju: składam zażalenie na zatrzymanie mnie w dniu.......i wnoszę o jego rozpoznanie przez sąd .

9.Rozważ zażalenie zatrzymania do Prokuratury Rejonowej
Na podstawie art.15 ust.7 ustawy o policji „ Na sposób przeprowadzenia czynności,o których mowa w ust.1 [ czyli zatrzymania – przyp.MP ] przysługuje zażalenie do miejscowo właściwego prokuratora „

Nie każdy o tym pamięta ( na to pouczenie nie licz ) atoli na zatrzymanie przysługuje Ci drugie zażalenie. Drugie,a więc równoległe i niezależne od poprzedniego ( rzadkość w polskim prawie ), do Prokuratury Rejonowej. Także i w tym przypadku termin wynosi do 7 dni z analogicznymi wymogami. Teoretycznie można wnieść obydwa zażalenia lub ( wedle wyboru ) tylko jedno.

10.Żądaj kontaktu z najbliższymi.
Od momentu pozbawienia wolności ważnym jest poinformowanie o tym świata zewnętrznego. Jeśli masz przy sobie telefon komórkowy ( nie został zabrany ),to zadzwoń lub SMS-uj, sygnalizując najbliższym swoją sytuację. W szczególności podaj gdzie nastąpiło zatrzymanie ( adres,lokalizacja ),kiedy ( godzina ) dokąd ( komenda/komisariat/prokuratura-która ) jesteś transportowany, oraz kto ( nazwisko,nr służbowy,ranga,jednostka ) przeprowadził detencję.

Zgodnie z art.41 ust.2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej „ (...) O pozbawieniu wolności powiadamia się niezwłocznie rodzinę lub osobę wskazaną przez pozbawionego wolności „

Wedle art.245 par.2 kpk w zw. z art.261 par.1 kpk o zatrzymaniu organ detencyjny jest obowiązany - na żądanie zatrzymanego - zawiadomić osobę najbliższą dla zatrzymanego.

Zawiadomienie odbywa się na Twoje żądanie,a nie z inicjatywy funkcjonariusza.

Prawo to nie polega na ukrytym wydzwanianiu – wcześniej opisanym - lecz zażądaniu aby uczyniła to policja. Technicznie zatrzymany żąda,a funkcjonariusz dzwoni, przekazując wskazanej osobie krótką wiadomość o detencji. Nie jest to więc narzędzie to samodzielnego/osobistego zadzwonienia przez Ciebie. Absolutnie zaznacz w protokole zatrzymania,że chcesz z tego prawa skorzystać, podając kto ma być poinformowany oraz nr telefonu.

11.Zasygnalizuj stan zdrowia.
Jeżeli Twój stan zdrowia tego wymaga – niezależnie,czy przyczyna tkwi w zatrzymaniu,czy wcześniej - zaznacz to w protokole. Tym bardziej,jeśli pobierasz leki,fakt ten również należy alertować ( chyba,że chcesz umrzeć/zachorować ). Zmusza to funkcjonariusza do odwiezienia Cię do lekarza/pogotowia. Czas detencji płynie i nie pozwala na prowadzenie czynności dowodowych z zatrzymanym.

12.Unikaj czynności para/pozaprocesowych
W każdym postępowaniu kwestią kluczową jest zdobycie informacji oraz przekucie ich na dowody. Każdy dowód jest informacją,ale nie
każda informacja może być dowodem. O ile masz obowiązek uczestniczyć w czynnościach procesowych. to w czynnościach nieprocesowych obowiązku nie masz.

Jaka jest różnica – jak je rozpoznać ? Czynności procesowe są protokołowane,a te drugie rejestrowane ( zwykle ) nie są. W razie wątpliwości spytaj w jakim charakterze odbywana jest rozmowa i czy jest protokołowana.

Bezwzględnie należy unikać sytuacji,w których funkcjonariusze prowadzi z Tobą - niezależnie od deklarowanej przyczyny - rozmowę nieformalną/nieprotokołowaną na jakikolwiek wrażliwy temat. Czy to zatrzymania,czy innej potencjalnie kryminalnej kwestii. Takie wypowiedzi,to udzielanie informacji,a informacja – zgodnie z tym co w/w - może być przekuta na dowody.

Jeśli więc różnymi subtelnymi sposobami jesteś inspirowany do takiej rozmowy, użyj krótkiej formuły,powtarzając ją w razie potrzeby niczym zdartą płytę Nie chcę rozmawiać . I nie daj się subtelnościami wciągnąć do gry. W filmie Gry wojenne komputer dochodzi do wniosku Wygrywa ten,kto nie gra . Warto o tym pamiętać.

13.Unikaj czynności procesowych
W zależności od rozwoju Twego statusu procesowego może pojawi się obowiązek uczestniczenia w określonych czynnościach dowodowych ( nie mylić z para/procesowymi opisanymi wcześniej). Temu przeciwdziałać co do zasady nie można, choć pojawia się kwestia jak głęboko masz obowiązek w nich uczestniczyć.

Omówienie tego zagadnienia przekracza ramy tematu. Warto jednak wskazać, iż jakimś remedium może być ( nie musi ) żądanie uczestnictwa adwokata.

14.Zabierz protokół
Niezależnie od pilnowania protokołu – jego poprawności i części składowych - należy go zabrać.

Dokument ten będzie stanowił punkt startowy ( pole position ) dla ewentualnych czynności jakie podejmiesz w sprawie. Obrazowi ujmując jest tym,czym karta choroby dla lekarza.

15.Zachowaj szacunek wobec policji.
Cokolwiek się dzieje lub wydarzyło zachowaj spokój - funkcjonariusz mógł się pomylić ( też się mylisz ).

A więc nie rozdrażniaj sytuacji podnoszeniem głosu,krzykiem, czy powoływaniem się na wpływy. Rada milczenia,o której była mowa wcześniej, to także unikanie gróźb,czy wulgaryzmów. Nigdy nie pomogą,a mogą zaognić sytuację ( i tak trudną ).

I niech Cię ręka Boska broni,przed jakąkolwiek formą bezpośredniej utarczki. Takie zachowanie generuje jeszcze jedną sprawę - zamiast lub obok dotychczasowej. Reasumując,unikaj wszelkich konfrontacyjnych zachowań.

Pytania i odpowiedzi ( FAQ )

1.Jakie są różnice pomiędzy zażaleniami Prokuratura vs Sąd.
Przedmiotem badania zażalenia sądowego
jest - art.246 par.1 kpk - zasadność,legalność oraz prawidłowość
zatrzymania.

Natomiast przedmiotem badania zażalenia prokuratorskiego
jest - art.15 ust.7 ustawy o policji - sposób przeprowadzenia zatrzymania.

Prokurator – przynajmniej teoretycznie – zasadności i legalności
zatrzymania badać nie będzie.

2.Jaki sąd jest właściwy do rozpoznania zażalenia ?
Sąd Rejonowy – art.246 par.1 kpk -
( nigdy okręgowy/apelacyjny/Najwyższy ) miejsca zatrzymania lub prowadzenia postępowania.

3.Co się stanie,gdy źle oznaczę sąd/prokuraturę ?
Nic !
Automatycznie trafi do właściwego/ej.

4.Jak wnosi się zażalenie ?
Do protokołu zatrzymania,albo odrębnym pismem procesowym. Zażalenie wnosi się do organu kontrolującego ( sąd/prokuratura ), ale zawsze za pośrednictwem policji - jednostki,która dokonała zatrzymania.

5.Czy w zażaleniu opisywać wady/mankamenty czynności ?
Nie !
Sens nierozwodzenia się w zażaleniu wynika z kilku przyczyn. Po pierwsze,prawidłowe sporządzenie odwołania jest rzeczą niełatwą, dostępną specjalistom. ( Fakt,że czterdzieści milionów Polaków włada językiem polskim, nie zrodził drugiego Pana Tadeusza ).

Po drugie nie należy być adwokatem własnej sprawy. Piszący te słowa ma niski wynik spraw własnych, na szczęście znacznie lepszy cudzych.

Adwokat,który reprezentuje sam siebie ma głupiego klienta. Jak więc opisać,gdy nieadwokat reprezentuje sam siebie ? Niestety,cała masa własnych odwołań, to emocjonalne lamentacje,wywołujące efekt negatywny. Brak dystansu do własnej sprawy źle wróży takiemu odwołaniu.

Po trzecie odwołanie samodzielne nie musi odpowiadać kanonom sztuki adwokackiej. Dla Ciebie wystarczy - art.427 par.1 kpk - „ (…) wskazać zaskarżone rozstrzygnięcie lub ustalenie,a także podać,czego się domaga ”

Po czwarte wymóg taktyczny. Każde zażalenie trafia do organu kontrolującego za pośrednictwem policji,która przeprowadziła detencję. Opisując mankamenty/meandry/szczegóły/błędy zatrzymania w zażaleniu - składanym za pośrednictwem policji - alertujesz funkcjonariuszy.

W ten sposób będą oni znać kierunek ewentualnego przesłuchania,mając czas/sposobność, aby dostosować/przygotować zeznania. Nie oznacza to wszechobecnej nieuczciwości/kombinatorstwa. Przeciwnie większość policjantów sprawuje swe obowiązki z zaangażowaniem i rzetelnością. Ale co jeśli to Ty będziesz miał pecha i trafisz na innych ?

6.Czy rezygnując z opisania mankamentów/meandrów/szczegółów/błędów zatrzymania nie pozbawiam się argumentów ?
Nie !
Składając jakiekolwiek – nawet lakoniczne – zażalenie uruchamiasz pewien proces. Natomiast zawsze na etapie późniejszym owe niedoskonałości można opisać dodatkowym piśmie skierowanym bezpośrednio do sądu. Bezpośrednio do sądu ( bez pośrednictwa policji ). W ten sposób funkcjonariusze nie będą wiedzieli,co stanowi in concreto przedmiot Twego zarzutu.

7.Jak sąd rozpoznaje zażalenie ?
Na posiedzeniu jawnym dla stron

8. Jak ogólnie wygląda rozpoznanie zażalenia sądowego ?
Nie ma tutaj utartej praktyki. Jeden trend – niewłaściwy - ogranicza się do wydania rozstrzygnięcia w oparciu o materiał sprawy, czyli protokół zatrzymania,zażalenie oraz inne dokumenty w aktach.

Drugi trend – prawidłowy – to dodatkowo przesłuchanie uczestników zdarzenia, zwłaszcza policjantów dokonujących detencji. W tej wersji może to oznaczać kilka terminów, a więc potrwać kilka miesięcy.

9.Czy o terminie posiedzenia zażaleniowego w sądzie zostanę zawiadomiony ?
Tak !

10.Czy o terminie rozpoznania zażalenia do Prokuratury zostanę zawiadomiony ?
Nie,tutaj nie ma posiedzenia.
Technicznie prokurator robi to sam w zaciszu własnego gabinetu.

11.Ile trwać może zatrzymanie ?
Maksymalnie do 72 godzin,
czyli do 48h dla prokuratora i policji + do 24h dla sądu.

12.Jak rozkładają się bloki czasowe detencji ?
Prokurator ma do 48 godzin na podjecie decyzji:
zwolnić zatrzymanego albo skierować do sądu wniosek aresztowy. W tym drugim wypadku sąd będzie miał do 24 godzin – od momentu wpłynięcia wniosku - na wydanie postanowienia w przedmiocie aresztu.

13.Czy te bloki czasowe są transferowalne ?
Nie ! Bonusy czasowe są niedopuszczalne.
Jeśli wniosek aresztowy zostanie złożony przez prokuratora po 40 godzinach od zatrzymania, to teoretycznie zaoszczędzonych 8 godzin sąd nie dostaje. W tym ujęciu sąd będzie miał nadal do 24h i ani sekundy dłużej.

14. Kto jeszcze posiada kompetencje do zatrzymania ?
Na podstawie art. 312 kpk oraz art.23 ust.1 pkt 3 ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu – Funkcjonariusz Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. „Uprawnienia Policji przysługują także: organom (…) Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego (…)”. Na podstawie art.312 kpk oraz art.14 ust.1 pkt 3 ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym – Funkcjonariusz Centralnego Biura Antykorupcyjnego. „Uprawnienia Policji przysługują także: organom (…) Centralnego Biura Antykorupcyjnego (…)”.

Na podstawie art.312 kpk oraz art.11 ust.1 pkt 5 ustawy o Straży Granicznej - Funkcjonariusz Straży Granicznej. „Uprawnienia Policji przysługują także: organom Straży Granicznej(…)”.
Na podstawie art. 312 kpk oraz art. 72 ust. 1 pkt 1 ustawy o Służbie celnej – Funkcjonariusz Służby Celnej. „Funkcjonariusz, w celu realizacji zadań, (…) ma prawo: zatrzymywania (…) osób (…)

Na podstawie art. 664 kpk oraz art. 4, 17 i 18 ustawy o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych – Żandarmeria Wojskowa. „Prawo zatrzymania osoby podejrzanej podlegającej właściwości sądów wojskowych przysługuje, w warunkach określonych w art. 244, także przełożonemu wojskowemu i wojskowym organom porządkowym.” Na podstawie art. 115 ust. 3 pkt 2 ustawy Prawo lotnicze – dowódca statku powietrznego. „Dowódca ma prawo decydować, z zastrzeżeniem ust. 4a, o: zatrzymaniu osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa na statku powietrznym albo osoby zagrażającej w inny sposób bezpieczeństwu lotu lub porządkowi na pokładzie statku powietrznego, do czasu przekazania jej właściwym organom.”

Na podstawie art. 68 par 1 Kodeksu morskiego – dowódca statku morskiego. „Kapitan może w czasie podróży zatrzymać w osobnym pomieszczeniu osobę, której zachowanie się na statku zagraża bezpieczeństwu statku, ludzi lub mienia. Zatrzymanie może trwać najdłużej do czasu przybycia statku do najbliższego portu polskiego albo do portu państwa, którego obywatelem jest osoba zatrzymana.”
Na podstawie art. 108 ust. 5 pkt 3 ustawy o ochronie przyrody – Funkcjonariusz Straży Parku. „Funkcjonariusz Straży Parku przy wykonywaniu zadań, o których mowa w ust. 1, ma prawo do: zatrzymywania i przekazywania Policji lub innym właściwym organom osób w przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia.”

Na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy o Biurze Ochrony Rządu – Funkcjonariusz Biura Ochrony Rządu. „Funkcjonariusz, wykonując zadania, o których mowa w art. 2 ust. 1, ma prawo: zatrzymywać osoby stwarzające w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz dla mienia, a także osoby w sposób rażący naruszające porządek publiczny”

Na podstawie art. 11a. ust. 1 pkt 2 ustawy o kontroli skarbowej – Inspektor Kontroli Skarbowej. „Inspektorzy i pracownicy mają prawo do: zatrzymywania i przeszukiwania osób oraz przeszukiwania pomieszczeń, bagażu i ładunku w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i Kodeksu karnego skarbowego”.

Na podstawie par. 4 pkt. 1 ust. 2c rozporządzenia ministra infrastruktury w sprawie współdziałania straży ochrony kolei z Policją, Strażą Graniczną i Inspekcją Transportu Drogowego – straż ochrony kolei współdziałając ze Strażą Graniczną. „Współdziałanie straży ochrony kolei ze Strażą Graniczną polega w szczególności na: prowadzeniu wspólnych działań: zmierzających do ujawnienia i zatrzymania osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia, których ściganie należy do właściwości Straży Granicznej ”.

Na podstawie art. 20 pkt. 2b konwencji sporządzonej na podstawie artykułu K.3 Traktatu o Unii Europejskiej w sprawie wzajemnej pomocy i współpracy między administracjami celnymi - Funkcjonariusze administracji celnej Państwa Członkowskiego. „ (…)prowadzący pościg funkcjonariusze mogą zatrzymać ściganą osobę (…) ”.

Na podstawie art. 18 pkt. 1 ust. 5 i 7 ustawy o Służbie Więziennej – Funkcjonariusze Służby Więziennej. „ Funkcjonariusze, wykonując czynności służbowe, mają prawo: zatrzymania, na terenie jednostki organizacyjnej,celem niezwłocznego przekazania Policji, osób, co do których istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary. (…) zatrzymania osób pozbawionych wolności (…). ”

15.Do kogo reguły zatrzymania nie mają zastosowania ?
Do wszelkiego rodzaju służb ochroniarskich.
Choć wedle art.36 ust.1 pkt 3 ustawy o ochronie osób i mienia,mają one uprawnienie do „ ujęcia osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla chronionego mienia, w celu niezwłocznego oddania tych osób Policji ” Poza tym do określonego art.243 par.1 kpk ujęcia na gorącym uczynku. To może bowiem dokonać każdy.A więc osoba świecka/niemundurowa , zwykły obywatel,który pochwycił złoczyńcę ( np. złodzieja kradnącego jajka z kurnika,weka z piwnicy )..

16.Jaki akt prawny reguluje bezpośrednio przesłanki zatrzymania ?
Kodeks postępowania karnego,
Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
Ustawa o cudzoziemcach,
Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.
Ustawa o Straży Granicznej
Ustawa o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej

17. Czy tylko zatrzymany może udzielić pełnomocnictwa adwokatowi ?
Nie !
Ktokolwiek może udzielić pełnomocnictwa dla osoby pozbawionej wolności ( taką jest zatrzymany ).
A więc nie tylko rodzina, krewni ale i kolega, czy nawet obcy.
Technicznie osoba trzecia udziela upoważnienia adwokatowi. Następnie adwokat kontaktuje się osobiście z zatrzymanym i odbiera pełnomocnictwo od niego

18. Jak kończy się zatrzymanie ?
Zwolnieniem lub wnioskiem aresztowym.

19. Czy lepiej podać organowi fikcyjne dane ?
Nie !
Po pierwsze jest to nieetyczne. Po drugie w większości wypadków nieprawdę można zweryfikować.
Po trzecie jest to wykroczenie art.65 par.1 kw „ Kto umyślnie wprowadza w błąd organ państwowy lub instytucję upoważnioną z mocy ustawy do legitymowania: 1/ co do tożsamości własnej (...) 2/ co do swego obywatelstwa,zawodu,miejsca zatrudnienia lub zamieszkania podlega grzywnie ”

20. To może milczeć i nic nie podawać ?
Także nie ! Po pierwsze większości wypadków dane te można ustalić.
Po drugie odmowa ich podania stanowi wykroczenie art.65 par.2 kw „ Tej samej karze,podlega kto wbrew obowiązkowi nie udziela właściwemu organowi państwowemu lub instytucji upoważnionej z mocy ustawy do legitymowania wiadomości (…) ” co do okoliczności wymienionych w par.1 [ czyli art.65 par.1 kw – przyp MP ].
Po trzecie takie zachowanie generuje przesłankę tymczasowego aresztowania z art.258 par1 kpk „ Tymczasowe aresztowanie może nastąpić (…) zwłaszcza wtedy,gdy nie można ustalić jego tożsamości (…) „ W tym ujęciu z małej chmury ( bagatelność przyczyny zatrzymania ) można sobie wyhodować wielki deszcz ( kilka miesięcy tzw sankcji ).

21. Czy jeśli w trakcie zatrzymania stanę się podejrzanym, to tracę prawa do zażaleń ?
Nie ! Zmiana roli procesowej prawa do zażalenia nie pozbawia.

22. Jak wygląda kwestia posiłków dla zatrzymanego ?
Jest niedookreślona !
Materię reguluje rozporządzenie z dnia 16 sierpnia 2011r. MSWiA
w sprawie pomieszczeń w jednostkach organizacyjnych Policji przeznaczonych dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia oraz regulaminu pobytu w tych pomieszczeniach.
Jego sens jest taki, że:
Po pierwsze posiłki ( trzy ) serwowane są tylko w określonych godzinach
( śniadanie 7.00—8.00,obiad 12.00—14.00,kolacja 18.00—19.00 ). A więc zatrzymany prawa do posiłku w innych godzinach nie posiada.
Po drugie serwowane są – zgodnie tytułem tegoż aktu - w jednostkach organizacyjnych Policji.
W tym ujęciu prawo osoby pozbawionej wolności i znajdującej się poza terenem takiej jednostki ( komenda,komisariat ) do posiłku także nie istnieje.
W konsekwencji jest nieuregulowana prawnie materia posiłków, gdy zatrzymany znajduje się poza jednostką policji.
W praktyce więc,gdy detencja miała miejsce rano ( 7.30 ), a dowiezienie na komisariat o 8.15, to zainteresowany śniadania nie otrzyma ( wydawane do 8.00 ).
Następnie zatrzymanego zabrano na czynność o 11.50 ( nie zjadł więc obiadu,gdyż tenże wydawano od 12.00 ).
W prokuraturze dokonywano/czekano na czynności procesowe do 18.45. Finalnie detencjonowany wrócił z powrotem na policję o 19.15, a więc poza porą kolacji ( do 19.00 ).
W złym układzie może więc wydarzyć się sytuacja legalnej (?) głodówki.

Wersja 1.3

Maciej Przebindowski,

kwerenda Bartosz Chojnacki